Στον οικισμό του Μέρωνα, αναφέρει ο ιερέας Cristoforo Buondelmonti στις αρχές του 15ου αι. τη δυναμική παρουσία της οικογένειας των Καλλεργών, οι οποίοι φαίνεται ότι ήλεγχαν απόλυτα την περιοχή και συσπείρωναν τον ορθόδοξο πληθυσμό απέναντι στους Βενετούς. Στο κέντρο του οικισμού διασώζεται ως σήμερα ο ναός της Παναγίας. Αρχικά κτίστηκε ως δίκλιτος* καμαροσκέπαστος*. Το μεγαλύτερο κλίτος καλύπτεται από οξυκόρυφη καμάρα, το βόρειο από μισή, ενώ η επικοινωνία μεταξύ τους γίνεται μέσα από μεγάλα τοξωτά ανοίγματα που πατούν σε πεσσούς από λαξευτό πωρόλιθο. Οι αψίδες του ιερού βήματος διακοσμούνται εξωτερικά από τοξοστοιχίες* που στηρίζονται σε κιονίσκους*. Μεταγενέστερα προστέθηκε στη νότια πλευρά ένα ακόμη κλίτος, όμοιο με το βόρειο. Στο υπέρθυρο του οξυκόρυφου θυρώματος της νότιας πλευράς και σε άλλα σημεία του ναού, υπάρχει το οικόσημο της οικογένειας των Καλλεργών, στοιχείο που επιβεβαιώνει την άμεση σχέση της με την οικοδόμηση και τη διακόσμηση του μνημείου. Τα δύο αρχικά κλίτη είναι κατάγραφα με εξαίρετης ποιότητας τοιχογραφίες του ύστερου 14ου αι. οι οποίες διαφέρουν από το μέσο επίπεδο της καλλιτεχνικής δραστηριότητας στο νησί και εκφράζουν τις συντηρητικές, ακαδημαϊκές τάσεις της Κωνσταντινούπολης. Πρόκειται για έργο ζωγράφων που μετακλήθηκαν από καλλιτεχνικά κέντρα του Βυζαντίου και επηρέασαν ισχυρά τις εξελίξεις της μνημειακής ζωγραφικής στην Κρήτη. Το εικονογραφικό πρόγραμμα είναι πλούσιο, με όρθιους αγίους χαμηλά και σκηνές από τον θεομητορικό και τον ευαγγελικό κύκλο στις καμάρες. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι παραστάσεις των Οίκων του Ακαθίστου Ύμνου στην βόρεια καμάρα και της Ρίζας Ιεσσαί στον δυτικό τοίχο του κεντρικού κλίτους. Στον ναό διασώζεται και μία εξαίρετη φορητή εικόνα της Παναγίας Οδηγήτριας, από τα μέσα του 14ου αι., έργο σαφώς κωνσταντινουπολίτικο, το οποίο επίσης μπορεί να συνδέεται με τους χορηγούς

[Πηγή: Μιχάλης Γ. Ανδριανάκης – Κωνσταντίνος Δ. Γιαπιτσόγλου (2012). Χριστιανικά Μνημεία της Κρήτης. Ηράκλειο, σ. 307].

_____

*δίκλιτος ναός: αλλιώς δίχωρος, αποτελεί τύπο ναού με δύο κλίτη, τα οποία διαχωρίζονται μεταξύ τους με κιονοστοιχίες ή τοξοστοιχίες.

*καμαροσκέπαστος ναός: τύπος ναού που στεγάζεται με ημικυλινδρική καμάρα.

*τοξοστοιχίες: σειρές από δύο ή περισσότερα τοξωτά ανοίγματα.

*κιονίσκος: μικρός κίονας.